Caseïnetempera (bindmiddel)
Weeg 2 x 31 gram koud water af op een brievenweger en doe dat in twee kleine glazen afsluitbare potjes. Voeg 10 gram Caseïne poeder toe aan de een en 2 gram borax aan de ander en laat dit een nacht staan.
Verwarm daarna een klein steelpannetje met water op een laag vuur. Zet het glazen potje met water en borax in het water en verwarm het aux bain marie tot de borax is opgelost (±60°). Haal het potje uit het water en zet de (medicinale) vijzel op de kleine pan zo dat die het warme water raakt. Giet het borax water in de vijzel en voeg daar het caseïne papje aan toe. Roer door elkaar tot een homogene massa. De zo ontstane caseïnelijm wordt tot een emulsie gewreven in de vijzel om de elasticiteit en watervastheid te verhogen. Zet de pan op een tafel met de eerste twee ingrediënten (hieronder) afgemeten in kleine maatbekertjes :
2½ gram lijnolie
5 gram dammarvernis 1:2
3 druppels lavendelolie
1% waszalf.
Laat nu voorzichtig één enkele druppel lijnolie in de lijm vallen en roer die door de caseïnelijm tot die is opgenomen, dan een tweede druppel. Roeren en een derde druppel. Blijf roeren en roer druppel voor druppel de lijnolie door de lijm. Laat niet meer dan één druppel olie tegelijk in de lijm vallen anders kan de emulsie mislukken. Als de olie is opgenomen roer je de emulsie goed door .
Voeg nu de waszalf bij het vernis. Verwarm het vernis aux bain marie in een schaaltje en roer de waszalf erdoor tot het is opgelost. Voeg één druppel dammarvernis toe aan de emulsie en roer door. Druppel voor druppel voeg je het vernis al roerend toe. Er onstaat een dikke melkwitte lijmmassa. Als alle vernis is opgenomen moet de emulsie in een dunne draad van de stamper aflopen zonder te breken. Dat is het bewijs dat de emulsie is geslaagd. Het bindmiddel voor de verf is nu klaar. Zet de tempera in een afgesloten potje in de ijskast. Het kan met gemak een jaar goed blijven.
Caseïnetempera geeft aan de kleur een diepe fluweelachtige matte toon. Het laat de kleur van het pigment zien zoals het er als droog pigment uitziet. Een ivoo
rzwart in caseïne is dieper dan in elk ander medium. Een andere, niet minder belangrijke eigenschap is dat het snel en vlak opdroogt en al in één dag overschilderbaar is. Caseïnetempera wordt in slechts één laag opgebracht. Door de inwendige spanning in de droge verf is een tweede laag niet verstandig. De verf zou van de ondergrond af kunnen springen. Verder werken in eitempera of olieverf kan natuurlijk wel. Het is daarom bij uitstek geschikt voor onderschilderingen of werk dat in één laag wordt uitgevoerd en er vlak uit moet zien.
Ga bij het opbrengen van een caseïnelaag als volgt te werk. Bereid je werkplek goed voor, zodat je alles bij de hand hebt zodra je begint. Het opbrengen van de laag dient snel te gebeuren. Leg de drager, doek of paneel, vlak neer op klosjes op een tafel. Zorg dat je eromheen kunt lopen. Zet de vijzel met vers aangemaakte verf op een goed bereikbaar punt en zet er een kom lauw water naast. Besprenkel nu de drager losjes uit de hand met wat water. Zet met een spalter no 60 of groter de verf in stevige korte kwaststreken op. Werk in stroken van ± 20 cm die meteen helemaal gevuld worden van de ene zijde naar de andere. Laat de verf overal goed aansluiten. Het oppervlak moet in zo kort mogelijke tijd klaar zijn. De nog natte verf strijk je nu verder egaler uit over de hele breedte met lange kwaststreken. Raak de verflaag niet meer aan als de verf stug begint te worden. Laat ongeveer een of twee uur drogen. De verf droogt lichter op.
Wat heb je nodig:
10 gram caseïne poeder
31 gram koud water
12 uur laten inweken
2 gram Borax gebrand (of 4 gr. ongebrand = met kristalwater)
31 gram koud water
60º C. aux bain marie
1 vijzel
Waszalf
Lijnolie
Dammarvernis 1:2
2 aluminium maatbekertjes
Tijd ± 30 minuten
Caseïnetempera